طبقه بندی علمی

متشکل از 5 خانواده، 77 جنس و بیش از 280 گونه

خانواده های این راسته از پرندگان عبارتند از:

Megapodiidae (مرغان پابزرگ)، Numididae (مرغان شاخدار)، Odontophoridae (بلدرچین های بر جدید)، Phasianidae (قرقاولان؛ شامل قرقاول ها، مرغ های جنگلی، بوقلمون، طاووس، کبک، بلدرچین و مرغ و خروس های اهلی و Cracidae ( شب خروش ها، کاکل فری ها و chachalaca).

این راسته از پرندگان تحت عنوان birds Game نیز شناخته می شوند زیرا بسیاری از گونه های این گروه هدف افراد شکارچی هستند.

پیدایش و تکامل

تعداد کمی از پرندگان از جمله ماکیان سانان رابطه طولانی با انسان دارند ولی تاریخچه پیدایش آنها به زمان بسیار دورتری برمیگردد. فسیل های یافت شده از این پرندگان نشان می دهد که قدمت اجداد این پرندگان به دوره ائوسن (60-50 میلیون سال پیش) برمیگردد. اولین جد شناخته شده این گروه از پرندگان از تیره گوش خراشان (cracid) در ایالت وایومینگ ایالات متحده می باشد اما به نظر می رسد پرندگان تیره مرغ پابزرگ (megapode) پرندگان ابتدایی تری هستند. تمام گونه های ماکیان سانان از فرم مشابهی برخوردارند و با تغییرات اندکی که طی میلیون ها سال داشته اند برای زندگی بر روی سطح زمین تکامل یافته اند.

دو زیر راسته از ماکیان وجود دارد: زیر راسته Craci که شامل مرغ پابزرگ، chachalaca، شب خروش (guan) و کاکل فری ها (curassow) و زیر راسته Phasiani که شامل بوقلمون، سیاه خروس، بلدرچین بر جدید، قرقاول، کبک و مرغ های شاخدار می شود. این دو زیر راسته از نظر تکاملی از یکدیگر فاصله دارند و هیچ نمونه ای که دو راسته با هم هیبرید شده باشند وجود ندارد.

از بین خانواده های راسته ماکیان سانان، خانواده قرقاولان با 155 گونه بیشترین تعداد را بین این گروه از پرندگان دارا می باشد. در نتیجه تحقیق بر روی DNA میتوکندری پرندگان در اواخر قرن بیستم، خانواده بلدرچین های بر جدید از خانواده قرقاول ها جدا شدند. تحقیقات انجام شده موجب تغییرات دیگری در دسته بندی این پرندگان شده است. برای مثال کبک جنگلی اوزونگوا (Xenoperdix udzungwensis) که در سال 1991 در جنوب تانزانیا رویت شد ارتباط نزدیکی با کبک هیل (Arborophila torqueola) در قاره آسیا دارد.

ویژگی های ظاهری

چندین ویژگی بین تمامی گونه های ماکیان سانان مشترک است و تمام این خصوصیات را می توان در مرغ و خروس اهلی که از مرغ جنگلی سرخ (Gallus gallus) در جنوب شرقی آسیا مشتق شده اند، دید. اکثر گونه های ماکیان سانان جثه متوسط تا بزرگ، بدنی قوی، سر کوچک و بال هایی که با وجود قوی بودن به دلیل فرم گرد و کوتاهشان توانایی پرواز این گروه از پرندگان را محدود کرده است. در پرندگانی مانند ماکیان سانان که پروازی کوتاه دارند، آخرین مهره گردن با چند مهره ابتدایی سینه ای ترکیب می شود و Notarium را ایجاد می کند. بارزترین ویژگی ظاهری ماکیان سانان وجود تاج (Comb) و زائده گوشتی بلند کنار سر (wattle) است که عموما به رنگ قرمز می باشد. رشد این قسمت ها تحت تاثیر هورمون هاست و در جنس نر رشد بیشتری نسبت به جنس ماده دارد. ساختار این زائده ها در مرغ و خروس های جنگلی و اهلی با بوقلمون ها متفاوت است . ماکیان سانان پاهای قدرتمند دارند که از آنها برای کنار زدن خاک و جستجوی غذا استفاده می کنند. در این پرندگان سه انگشت به سمت جلو و یک انگشت به سمت عقب است (anisodactyl) و با انگشت شست (hallux) از دیگر پرندگان متمایز می شوند ولی در بعضی نژادهای مرغ های اهلی مانند نژاد ابریشمی چینی، دورکینگ و هودان، انگشت پنجم وجود دارد که در کنار انگشت شست قرار گرفته است. در خانواده های Phasianidae و Numidadae انگشت عقبی بالا قرار گرفته ولی در خانواده های Megapodiidae و Cracidae انگشت عقبی همسطح و روی زمین قرار دارد. جنس نر در برخی گونه ها از جمله قرقاول ها دارای زائده های تیزی بر روی پاهایشان هستند که در زمان درگیری و دفاع از قلمرو از آنها استفاده می کنند. در قرقاول معمولی (Phasianus colchicus) هر سال حلقه هایی بر روی پایه این زائده ها ایجاد می شود که از آن می توان برای تشخیص سن پرنده استفاده کرد. در برخی گونه ها پاها، پوشیده از پر می باشد.

از آنجایی که پاهای ماکیان سانان برای زندگی بر روی زمین تکامل یافته است، استخوان ران، ساق پا و مچی کفی (تارسومتاتارس) نسبتا بلند می باشد. در برخی از گونه های ماکیان سانان، طول استخوان ران ممکن است دو سوم طول استخوان ساق پا باشد. در برخی از گونه های ماکیان سانان از جمله بوقلمون ها تاندون پاها استخوانی شده اند.

منقار این پرندگان کوتاه و خمیده است و به آنان اجازه می دهد ترکیبی از انواع منابع غذایی گیاهی و جانوری را استفاده کنند. در این پرندگان منقار برای برداشتن دانه ها و حشرات کاربرد دارد و مانند سایر دانه خواران توان خرد کردن ندارد. نوک پایین در بلدرچین های بر جدید، دندانه دار است. Cere در تمامی گونه های ماکیان سانان به بخش انتهایی نوک بالایی محدود می شود ولی در گونه های گوش خراشان (cracid) دو سوم منقار را پوشانده است. فرم زبان در ماکیان سانان به شکل مثلت است و توسط یک استخوان در جایش قرار گرفته و فاقد ماهیچه است. سرینکس در این پرندگان ساختاری نسبتا ساده دارد.

مرغ شاخدار کلاهپوش (Numida meleagris) دارای یک استخوان اسفنجی شکل است که در محل اتصال استخوان بینی و استخوان پیشانی قرار گرفته و با یک لایه پوست رنگدانه دار پوشانده شده است. در جنس نر این ساختار استخوانی به همراه زائده های گوشتی کنار سر مشخص تر است.

تعداد پرها در گونه های متخلف، متفاوت است و پرهای اولیه 11، پرهای ثانویه 20-9 جفت و پرهای پروازی دمی در مرغ و خروس اهلی 7 جفت و در قرقاول بالور (Lophura bulweri) 12-16 جفت می باشد.

از جمله سازگاری های فیزیولوژیک در ماکیان سانان می توان به تغییر طول روده بر اساس منابع غذایی موجود در هر فصل در باقرقره پرپای حنایی (Lagopus lagopus scotica) اشاره کرد.

ماکیان سانان ساکن نواحی بیابانی مانند تیهوی شنی (Ammoperdix heyi) دارای غدد نمکی هستند که در یک حفره استخوانی در بالای چشم قرار گرفته اند و به کمک این غدد نمک به داخل حفره بینی برای دفع، منتقل می شود.

از جمله سازگاری های برای زندگی در برف می توان به وجود ناخن های بلند و خارهایی از جنس کراتین در اطراف انگشتان در باقرقره های پرپا اشاره کرد که حرکت پرنده بر روی برف را آسان می کند و کف پاها نیز با پرهایی خز مانند پوشیده شده است و دمایی که بدن برای تولید گرما شروع به لرزیدن می کند منفی 12 درجه سانتیگراد است. در سیاه خروس ها کف پا و انگشتان دارای پر می باشد.

بلدرچین های بر جدید کوچکترین پرنده های این راسته را تشکیل می دهند و در این خانواده، گونه بلدرچین آبی آسیایی (Coturnix chinensis) با -12 15 سانتی متر طول و وزنی در حدود 20 گرم کوچکترین گونه ماکیان سانان است. بوقلمون وحشی (Meleagris gallopavo) وزنی در حدود 10-8 کیلوگرم دارد که در گونه های اهلی شده به 20 کیلوگرم می رسد. طول بدن طاووس سبز (Pavo muticus) به 250 سانتی متر می رسد، اگر چه نیمی از این طول به دم پرنده اختصاص دارد. بین قرقاول های نر و ماده اختلاف جثه چشمگیری وجود دارد و در جنس نر دم یک سوم کل بدن را تشکیل می دهد.

در اکثر گونه ها، نر و ماده ها بدنی با خال های قهوه ای یا سیاه دارند که برای استتار در جنگل یا میان درختچه ها و بوته ها تطبیق یافته است. در تعداد کمی از گونه ها مانند طاووس و قرقاول جنس نر پرهای رنگی دارد. طاووس هندی (Pavo cristatus) شناخته شده ترین گونه رنگی از ماکیان سانان است که در انتهای پرهای دم چتر مانند آن تعداد زیادی لکه های رنگی وجود دارد.

در برخی گونه ها مانند بوقلمون و سیاه خروس، تفاوت بین دو جنس در اندازه جثه نیز قابل مشاهده است و جنس نر می تواند وزنی تا دو برابر جنس ماده داشته باشد.

پراکنش

پرندگان راسته ماکیان سانان در همه قاره ها بجز قطب جنوب وجود دارند. برخی خانواده ها فقط در یک قاره یافت می شوند (مگاپودها در استرالیا، گوش خراشان در آمریکای مرکزی و جنوبی، بوقلمون در آمریکای شمالی، بلدرچین های بر جدید در آمریکای شمالی و جنوبی و مرغ شاخدار در جنوب صحرای آفریقا). تنها دو خانواده از این پرندگان در بیشتر از یک قاره پراکنده شده اند. سیاه خروس ها (Grouse) در آمریکای شمالی و اوراسیا و کبک ها و قرقاول ها در آفریقا، اوراسیا و استرالیا. همپوشانی جغرافیایی نسبتا کمی بین خانواده های راسته ماکیان سانان وجود دارد که با توجه به تحرک محدودشان عجیب نیست. اکثر این پرندگان تنها چند مایل از لانه محل تولدشان دور می شوند.

زیستگاه

ماکیان سانان در طیف گسترده ای از زیستگاه ها، از جمله نواحی نیمه بیابانی، استپی، ساواناها، جنگل ها، کوه ها و مزارع حضور دارند. گونه های گوش خراشان در بین ماکیان سانان بیشترین وابستگی را به درختان دارند و بخشی از طول روز را در تاج درخت سپری می کنند ولی برخی گونه های chachalaca ها در نواحی دشتی به یافتن غذا می پردازند. اعضای دیگر خانواده های این راسته نیچ های تخصصی تری دارند. برای مثال نژاد بریتانیایی باقرقره پرپای حنایی (Lagopus lagopus scotica) فقط در مراتع مرتفع فاقد درخت زندگی می کنند ولی 18 نژاد دیگر از این پرنده در اطراف درختان کم ارتفاع زندگی می کنند.